Een zeer bijzondere molen binnen het Groninger molenbestand is De Hoop in Haren. Het bouwjaar van de molen is niet helemaal met zekerheid vast te stellen, waarschijnlijk is de molen al in 1839 gebouwd, maar 1843 staat van oudsher bekend als bouwjaar van de molen. Hoe het ook zij, de molen werd gebouwd voor Jan Pieters, wiens vader reeds molenaar was in het gehucht Hemmen, vlakbij Haren. De molen werd als ronde stenen molen gebouwd, in de provincie Groningen niet het meest voorkomende type molen. De romp echter vertoont aan de binnenkant bepaalde overeenkomsten met een achtkante molen. Zo is de molen aan de binnenzijde voorzien van acht zware hoekpijlers, de muren daartussen zijn veel dunner. Ook is in de kap een complete ondersteuning met blokkelen en achtkantstijlen en veldkruisen in de kap te vinden. Afwijkend is wel de stelling, die is niet achtkant maar zestienkant uitgevoerd. Wel is de ondersteuning met de gebruikelijke noordelijke kraaienpootconstructie uitgevoerd, maar dan wel op alle zestien hoeken!
De molen werd bij de bouw aanvankelijk ingericht als korenmolen, maar al vrij snel daarna, waarschijnlijk in 1845, werd toestemming gegeven om de molen ook van een olieslagerij te voorzien. Later kwamen er ook enkele stoommachines als hulpaandrijving. Het oliewerk is voor de Tweede Wereldoorlog buiten bedrijf geraakt, maar onder andere de cruciale wentelas en enkele andere onderdelen zijn nog altijd aanwezig. De Hoop is daarmee de enige overgebleven molen in de provincie met (restanten van) een oliewerk. Piet Ekkelkamp werd in 1917 eigenaar van de molen, na zijn overlijden en tot haar dood was Rika van Ham-Ekkelkamp de eigenaar van de molen. De molen werd in opdracht van de firma Ekkelkamp enkele malen gerestaureerd en bleef daarbij steeds uitgerust met zelfzwichting en later ook het Van Busselsysteem.
De grote restauratie van 1973-1975 ten spijt kon de laatste particuliere eigenaar Cees van Ham, zoon van Rika en kleinzoon van Piet Ekkelkamp, niet voorkomen dat de molen weer achteruitging. Tot 2006 werd de molen af en toe in beweging gezet door Cees’ oom Bertus Pieters (overigens geen familie van de bouwer). In dat laatste jaar werden de kleppen van de zelfzwichting verwijderd en ook het staartwerk gedeeltelijk onttakeld. Van Ham, die nog altijd de fouragehandel en dierenwinkel Ekkelkamp in de molen heeft, zag in dat de molen in een stichting moest worden ondergebracht. In 2005 was deze al eigenaar van de molen geworden. In de eerste fase van de restauratie werd de stelling hersteld, de tweede fase, die in 2009 startte, omvatte complete restauratie van gevlucht en wiekenkruis. In 2010 werd de molen weer op vrijwillige basis in gebruik genomen. Het oliewerk is vooralsnog niet hersteld, maar de wens bestaat wel om dat in de toekomst ook in oude luister te herstellen.
Johan van Dijk (2014)
