De geschiedenis van de enige overgebleven Usquerder molen gaat enige eeuwen terug. Op de locatie waar de huidige molen staat stond al vóór 1628 een standerdmolen. In 1818 werd de standerdmolen vervangen door een zeer forse achtkante bovenkruier met stelling op een zwaar uitgevoerde stenen onderbouw. Het achtkant was afkomstig uit Bedum, waar de Eva als poldermolen met ‘echtgenoot’ Adam een polder bemaalde. Adam staat na enig omzwerven nog steeds in Delfzijl en valt op door dezelfde forse constructie. De originele Eva verbrandde in 1890 en werd direct herbouwd op de originele onderbouw uit 1818. De huidige molen werd bij de bouw voorzien van zelfzwichting en zelfkruiing en was daarmee één van de eerste molens in Nederland met dit systeem. Dit na de bewezen diensten van de zelfzwichting op het molentje dat nu in Warffum als De David uitkijkt op zijn grote, maar jongere zuster Eva. De zware koren- en pelmolen in Usquert kreeg echter ook een staart en bij een storm waaide de zelfkruiing met twee windrozen stuk doordat de molenaar de staart vastgezet had. Tot ongeveer de Tweede Wereldoorlog bleef de molen in bedrijf en raakte daarna in verval.
In de jaren 1953-’56 werd de molen na aankoop door de toenmalige gemeente Usquert hersteld door molenmaker Medendorp uit Zuidlaren. De zelfzwichting verdween bij deze restauratie en de molen degradeerde tot dependance van Gemeentewerken. In de molen werden aangespoelde spullen van het Wad opgeslagen en er werd als gevolg van een gemeentelijke verordening een hok in de molen aangebracht voor hondsdolle honden. De molen zelf kwam na de restauratie echter niet weer in bedrijf en raakte wederom in ernstig verval. Een groep mensen uit het dorp ondernam hierop actie en zette zich vanaf ongeveer 1980 in voor herstel van de molen met leuzen als ‘Laat Adam geen weduwnaar worden.’ De samenwerking resulteerde in de Stichting Molenvrienden Eva die de gemeente Usquert en na de herindeling de gemeente Eemsmond ondersteunen met het onderhoud en exploiteren van de molen. In 1984 kwam een grote restauratie tot stand waarna de molen weer op vrijwillige basis in bedrijf werd genomen.
Diverse mankementen zorgden er echter voor dat de molen in 1998 weer stil kwam te staan. In het jaar 2000 volgde een tweede grote restauratie. In de loop der jaren is de molen een belangrijk centrum in het dorp geworden en een groep vaste ‘stamgasten’ verzamelt zich iedere zaterdagmiddag onder in de molen. De eerste twee zolders bieden ruimte aan een grote collectie landbouwwerktuigen. In 2014 kwam vervanging van het wiekenkruis aan de orde. De gemeente Eemsmond betaalde dit. In opdracht van de Molenvrienden werd het gehele pelwerk gerestaureerd.
Johan van Dijk (2014)
