De in 1986 opgerichte Stichting De Groninger Molen was vanaf het begin een voorstander van regionale molenstichtingen die molens in eigendom zouden overnemen van gemeenten, particulieren of waterschappen. De Molenstichting Hunsingo en Omstreken was in 1977 al volgens een dergelijk model opgericht, maar meer stichtingen waren er nog niet. In 1990 was de Molenstichting Westerkwartier de eerste stichting die als zodanig werd opgericht. De stichting nam de molens van het toenmalige waterschap Westerkwartier (nu Noorderzijlvest) over. De meeste poldermolens die de nieuwbakken stichting in 1990 overnam waren in maalvaardige toestand, er was echter één exemplaar zeer slecht aan toe: de Zwakkenburger.
De molen van de Zwakkenburger- en Ellertsvelderpolder werd in 1865 gebouwd ter vervanging van een spinnenkop die rond 1821 gebouwd was. De relatief kleine achtkante grondzeiler werd uitgerust met een vijzel voor het bemalen van een gebied van 105 hectare. De molen stond aanvankelijk direct ten zuiden van de spoorlijn die tijdens de bouw van de molen aangelegd werd, op een locatie midden tussen het Hoerediep en het Niezijlsterdiep, ongeveer een kilometer ten zuiden van het dorp Niezijl. In 1911 kreeg de molen een gietijzeren bovenas, maar in tegenstelling tot de meeste andere molens in de provincie Groningen kreeg deze molen geen zelfzwichting, maar bleef het oudhollands hekwerk met zeilen gehandhaafd. Derhalve is de gietijzeren as ook één van de weinige assen in de provincie die niet doorboord is. De beide roeden van het wiekenruis braken in 1955, het wiekenkruis werd niet hersteld, maar een dieselmotor nam in 1956 de aandrijving van de vijzel over.
De molen bleef als gemaal dienstdoen en op de verdwenen roeden na bleef de molen compleet, al werden de kamwielen wel buiten tegen de molen opgesteld. Het gepotdekselde achtkant begon wel steeds gehavender te worden. Ter conservering werd de hele molen in 1981 met golfplaten bedekt. Na overname van de molen door de Molenstichting Westerkwartier zou het nog twaalf jaar duren voor de restauratie van start kon gaan. In 2002 werd met een omvangrijke restauratie en verplaatsing van de molen gestart. Het achtkant en de kap werden in de werkplaats van molenmaker Molema in Heiligerlee geheel gerestaureerd en uiteraard kwam er een nieuw wiekenkruis. De molen werd per schip over het Van Starkenborghkanaal en het Winschoterdiep vervoerd. In 2003 werd de molen op een nieuwe fundering geplaatst, enkele honderden meters ten zuiden van de oude standplaats, aan de noordelijke oever van het Van Starkenborghkanaal. Sindsdien is de molen regelmatig op vrijwillige basis in bedrijf, één van de molenaars in Roel Lode, de derde generatie Lode die de molen bedient en nog steeds in de oude molenaarswoning woont.
Johan van Dijk (2014)
---
Poldermolen De Zwakkenburger is een achtkante met horizontale planken gedekte grondzeiler op veldmuren en met een houtgedekte kap. De roeden zijn oudhollands opgehekt en hebben een vlucht van 15,30 m. De bovenas was van IJzergieterij H.J. Koning te Foxham, nr.207 uit 1911. De molen kruit op een voeghoutenkruiwerk met een kruihaspel met zes spaken. De molen was uitgerust met een schroef en bemaalde de Polder Eldersveld-Zwakkenburg (sinds 1870 gecombineerd) op het Hoendiep.
De molen is gebouwd in 1865. Eigenaar is sinds 1973 Waterschap Westerkwartier, sinds 1990 Molenstichting Westerkwartier, sinds 2015 Stichting De Groninger Poldermolens. Mulder zijn onder andere geweest R. Lode en J. Capinga. Sinds 1956 is er een dieselmotor als aandrijving van de schroef aanwezig.
Sinds 1955 stond de molen zonder roeden na breuk van beide roeden. Op 23 september 1964 is een sloopvergunning verleend, maar de molen is niet afgebroken. In de zomer van 1981 is hij voorlopig geconserveerd en afgedekt met onduline-platen, in afwachting van restauratie. De restauratie gebeurde uiteindelijk in 2001-2003. Bij deze gelegenheid is de molen circa 170 m naar het zuiden verplaatst. Restauratie en verplaatsing zijn uitgevoerd door molenmaker Molema uit Heiligerlee, totale kosten € 330.000. Op 10 oktober 2003 werd de molen officieel in gebruik genomen.
Standplaats: oorspronkelijk 2,5 km ten westen van de Noordhornerga aan de oostzijde van het Kleindiep, tussen het Hoer- en Niezijlsterdiep ten zuiden van de spoorlijn, thans aan de noordkant van de weg langs het Van Starkenborghkanaal. Coördinaten: 218,95#585,58.
