Molenmakerswerkplaats
In het meelpakhuisje bij Molen Dijkstra, de middelste van de drie grote achtkante stellingmolens in het centrum van Winschoten, is de inventaris van de werkplaats van de vroegere molenmaker Harm Wiertsema uit Scheemda ondergebracht. De 'Stichting Historische werkplaats wijlen molenmaker Harm Wiertsema te Scheemda' beheert hier in deze oude graanschuur de collectie gereedschappen van de molenmaker (adres: Nassaustraat 63, 9675 EN Winschoten).
De heer Wiertsema moest om gezondheidsredenen omstreeks 1960 zijn generaties lang bestaand ambachtelijk molenmakersbedrijf staken, maar hij bleef in zijn bedrijfswoning wonen en liet zijn werkplaats met inventaris ongewijzigd. Na zijn overlijden in 1979 bleef mevrouw Talens - een nicht die hem jarenlang verzorgd had - daar wonen en ook zij wilde als mede-eigenares alles laten zoals het was. Op de lange duur bleek dat niet houdbaar. De gebouwen moesten hoognodig gerenoveerd worden, maar de middelen daarvoor ontbraken. Het terrein met opstallen werd daarom medio 1999 als bouwterrein verkocht.
Pogingen om de bijzondere werkplaatsinventaris elders in één geheel onder te brengen leken te mislukken, totdat de toenmalige gemeente Winschoten het meelpakhuisje bij molen Dijkstra ter beschikking stelde. Mevrouw Talens en haar familie schonken toen de werkplaatsinventaris aan de daarvoor speciaal opgerichte Stichting Historische Werkplaats Molenmaker Wiertsema. Vrienden van mevrouw Talens en vrijwilligers uit de molenwereld brachten de inventaris over naar Winschoten en hebben getracht alles daar in dezelfde geest op te stellen en een plek te geven.
Onder de documenten hiernaast ('uit het archief') vindt u een korte beschrijving en een foto van een aantal van deze molenmakers-gereedschappen. De foto's zijn ook, in hoge kwaliteit, te bekijken op www.collectiegroningen.nl.
Een doorboorde molenas
Om verbeteringen door te voeren aan molenwieken werden soms kleppen in plaats van zeil toegepast: de molen was dan voorzien van zelfzwichting en de molenaar hoefde zijn wieken niet meer zelf aan te passen aan de windsterkte - dat gebeurde nu automatisch. Om dit systeem te laten functioneren en het te kunnen bedienen, moest er in de lengterichting een gat door de molenas worden geboord.
Wiertsema was hier specialist in. De werkzaamheden werden gedaan met een draaiende molen. Het boren was een hele klus, het duurde soms wel een week voordat de as volledig was doorboord en de bediening voor de kleppen kon worden aangebracht.
Op de foto zien we een aantal van de hierbij gebruikte gereedschappen.
Een animatiefilm van Christa Moesker en Anco Dijkman laat zien hoe het boorproces verliep.